12 ژوئن، روز جهانی مبارزه با کار کودکان
روز 12 ژوئن مطابق با 23 خرداد، به منظور افزایش آگاهی و فعالیت در زمینه جلوگیری از کار کودکان و به پیشنهاد سازمان بین‌المللی کار، روز مبارزه با کار کودکان نام گذاری شده است.
به گزارش ایمنا کار کودکان به عنوان یکی از مهمترین معضلات اجتماعی کشور شناخته می‌شود که با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه در حال گسترش است. این جریان در نهایت منجر به گسترش بزهکاری در جامعه می‌شود.
تاریخ روز جهانی مبارزه با کار کودکان
هر ساله 12 ژوئن روز جهانی مبارزه با کار کودکان نامیده می‌شود، در سال 1399 این روز برابر است با 23 خرداد ماه
هدف روز جهانی مبارزه با کار کودکان
هدف روز جهانی مبارزه با کار کودکان جلوگیری از کار کودکان به هر شکلی است.
تاریخچه روز جهانی مبارزه با کار کودکان
سازمان بین‌المللی کار (ILO) و بدنه ی سازمان ملل متحد که به تنظیم و مدیریت دنیای کار می‌پردازد در سال 2002 بر این شد تا روزی جهانی را برای مبارزه با کار کودکان تعیین کند تا توجه و تلاش همگان در این زمینه را برانگیزد. در این روز دولت‌ها و نهادهای محلی، جامعه مدنی و جهانی، کارگرها و کارفرمایان به گرد هم جمع می‌شوند تا مشکل کودکان کار را مطرح کنند و راه حل‌هایی برای کمک به آنها پیشنهاد کنند.
کودک کار کیست؟
مشارکت کودکان یا نوجوانان در کار که بر سلامت و رشد شخصی آنها تأثیری ندارد و یا مانع از تحصیل آنها نمی‌شود، عموماً به عنوان چیزی مثبت تلقی می‌شود. این شامل فعالیت‌هایی از قبیل کمک به والدین خود در اطراف خانه، کمک به کسب‌وکار خانوادگی یا کسب درآمد در خارج از مدرسه و در طول تعطیلات مدرسه می‌شود. این نوع فعالیت‌ها به پیشرفت کودکان و رفاه خانواده‌هایشان کمک می‌کند؛ این نوع فعالیت‌ها به آنها کمک می‌کنند تا برای زندگی تأثیرگذار در جامعه در بزرگسالی آماده شوند.
کار کودک به این معناست که قوانین بین‌المللی و ملی مربوط به او را نقض کند، منجر به ترک تحصیل کودکان شود یا آنها را مجبور به تحمل بار تحصیل و کار همزمان کند.
کار کودکان شامل هرگونه کار نامناسب کودک مانند برده داری یا روش‌های مشابه آن و استفاده از کودک برای فعالیت‌های غیرقانونی و فحشاء و همچنین هرگونه کاری که طبق قوانین ملی و استانداردهای بین‌المللی مناسب سن کودک نباشد، است.
انواع کار کودکان
کار کودکان بسیار معمول است و می‌تواند شامل کار در کارخانه، معدن، کشاورزی، کمک در کسب و کار والدین، داشتن کسب و کار شخصی (مانند فروش غذا) یا کارهای نامتعارف باشد. ناپذیرفتنی‌ترین شکل‌های کار کودکان استفاده نظامی از کودکان و تن‌فروشی کودکان است. موارد کمتر جنجالی و معمولاً قانونی (با بعضی محدودیت‌ها) شامل کار کشاورزی در ایام تعطیلی مدرسه (کار فصلی) و کسب و کار خارج از ساعات مدرسه است.
کار کودک در درجات مختلف در طول تاریخ وجود داشت اما با آغاز سوادآموزی همگانی و تغییراتی که در شرایط کار طی صنعتی شدن به وجود آمد و ظهور مفاهیم حقوق کارگر و حقوق کودکان مورد نقد و بحث عمومی قرار گرفت. کار کودکان همچنان در جاهایی که سن ترک مدرسه پایین است شیوع دارد.
تاریخچه کار کودکان
با وقوع انقلاب صنعتی و ماشینی شدن فرآیندها، کودکان با دستمزد کمتر از بزرگسالان از سوی صاحبان کارخانه‌ها نیروی کار مناسبی بودند و به کار گرفته شدند. این جریان به مرور تبدیل به یک معضل اجتماعی شد. ساعت‌های طولانی کار کودکان با دستمزدهای ناچیز در محیط‌های کثیف و نمور و نداشتن وقت استراحت باعث شده بود آنها از تحصیل جا بمانند و وقتی برای رشد و تفریح نداشته باشند و بسیاری از آنها بیمار شدند یا آسیب‌های جدی می‌دیدند. بالاخره کلیسا، گروه‌های کارگری، معلمان و بسیاری از مردم در برابر این رفتار ظالمانه معترض شدند و آنها شروع به اعمال فشار برای ایجاد اصلاحاتی در این زمینه کردند. نویسنده انگلیسی، چارلز دیکنز، در رمان خود «الیور توئیست» کمک زیادی به اطلاع‌رسانی درباره مضرات کار کودکان کرد. انگلیس اولین کشوری بود که قوانینی درباره کار کودکان وضع کرد. بین سال‌های 1802 تا 1878 مجموعه قوانینی وضع شد که به تدریج باعث کوتاه‌تر شدن ساعات کاری و بهبود وضعیت کاری شد و حداقل سن برای کار کودکان را افزایش داد. بعد از آن، سایر کشورهای اروپایی نیز قوانین مشابهی را وضع کردند، سال‌ها طول کشید تا کار کودکان در ایالات متحده غیرقانونی شود.
امروزه اغلب کشورهای دنیا قوانینی برای محدودیت کار کودکان دارند ولی این قوانین لزوماً اجرا نمی‌شوند و کار کودکان همچنان به عنوان یک معضل اجتماعی در سطح جوامع وجود دارد.
آمار کودکان کار در جهان
طبق آمار منتشر شده در سال 2017، در سراسر جهان 152 میلیون کودک کار وجود داشته است که از این تعداد 73 میلیون نفر در کارهای خطرناک مشغول بودند.
آفریقا با 19.6 درصد بالاترین و اروپا با 4.1 درصد پایین‌ترین آمار کودکان کار را داشتند. حدود نیمی از کل کودکان کار در سنین بین 5 تا 11 سال قرار داشتند. 58 درصد پسران و 24 درصد دختران بودند. 71 درصد در بخش کشاورزی، 12 درصد در صنعت و 17 درصد در مشاغل خدماتی مشغول بودند.
آمار کودکان کار در ایران
آمار کودکان کار و خیابانی در ایران، در استان‌های مختلف با توجه به جغرافیا و تفاوت‌های فرهنگی در استان‌ها متغیر است. در تهران به ازای هر 530 نفر جمعیت، در تبریز به ازای هر 16 هزار نفر جمعیت یک کودک کار و خیابان وجود دارد، ضمن اینکه در کرمان در سال گذشته 1063 کودک خیابانی و کار در شهرستان کرمان شناسایی شده‌اند. در استان البرز در سال‌های 96 و 97 و سه ماهه اول 98 تعداد 930 مورد کودک کار و خیابان در مراکز تحت نظارت اداره کل بهزیستی پذیرش شده‌اند. در یزد 759 کودک کار و خیابانی از سال 92 تا پایان سال 97 در مراکز بهزیستی یزد پذیرش شدند و در استان خوزستان نیز کودکانی که توسط بهزیستی شناسایی و شناسنامه‌دار شده‌اند و برای آنها پرونده تشکیل شده است، تقریباً 560 نفر هستند که همه آنها خانواده دارند و تنها ساعاتی از روز را در خیابان‌ها کار می‌کنند.
آمارهای مختلف و ضدونقیضی در مورد کودکان خیابانی اعلام می‌شود، افراد مختلف بنا به سلیقه و نظر خود تعداد آنها را از 20.000 نفر تا 2 میلیون نفر برآورد کرده‌اند.
در خرداد ماه سال 1382 در همایش بررسی آسیب‌های اجتماعی، تعداد آنان 500هزار نفر اعلام شد. در سال 1382، 31 هزار کودک خیابانی توسط سازمان بهزیستی جمع‌آوری و سامان‌دهی شد که 80 درصد آنها کودکان کار بودند، 24 هزار و 700 نفر آنها مربوط به تهران بوده است که از سطح شهر و پایانه‌های مسافربری جمع‌آوری شدند و حدود 700 نفر آنها از اتباع افغان بودند. در سال 1383 نیز 14 هزار و269 کودک خیابانی در کشور پذیرش شده‌اند. در سال 1386 نیز 12 هزار و 500 کودک کار و خیابان در مراکز بهزیستی کشور پذیرش شده‌اند.
احمد بیگدلی، عضو کمیسیون اجتماعی دوره سابق مجلس شورای اسلامی، گفته است که تاکنون هیچ آمار دقیقی از کودکان کار اعلام نشده است، چراکه فعالیت آنها قانونی نیست که بتوان سرشماری کرد، ضمن اینکه اکثر این کودکان توسط باندها کنترل می‌شوند، بنابراین نمی‌توان از آنها آمار دقیقی ارائه داد و این در حالی است که در تمام چهارراه‌ها حضور دارند.
برخورد و رفتار با کودکان کار
شاید اولین چیزی که هنگام برخورد با یک کودک کار به ذهن افراد می‌رسد، حس ترحم باشد ولی طبق نظر فعالین حقوق کودک این رفتار مناسبی نیست.
یکی از بهترین کمک‌هایی که می‌توان به کودکان کار کرد تهیه غذای گرم یا خوراکی‌های مقوی است. می‌توان وعده‌های غذایی که در منزل اضافه آمده اما دست نخورده و تمیز است را در ظروف یک بار مصرف ریخته و برایشان برد. و هنگام انجام این کار با آنها خوش و بش کرد به این شکل در واقع هم طوری برداشت می‌شود که خواسته‌های کودک مهم است و هم اینکه حس مورد ترحم قرار گرفتن از او گرفته می‌شود.
اگر جنسی را می‌فروشند باید با آنها مانند فروشندگان واقعی برخورد کرد و بدون توهین و تحقیر می‌توان به آنها نه گفت.
لباس‌های گرم در زمستان و خنک در تابستان، هدیه‌ای ارزشمند برای آنها است.
کودکان کار مجرم نیستند. آنها آنچه در فیلم‌ها نشان داده می‌شود نیستند و بیشترشان خانواده دارند و برای باندها کار نمی‌کنند.
نقش سازمان‌های مردم نهاد در مقابله با کار کودکان
سازمان‌های مردم نهاد و انجمن‌ها در خصوص کار کودکان در بخش‌های مختلفی فعالیت می‌کنند. اعضای این انجمن‌ها در راستای شناسایی این کودکان، در مناطق و محله‌های مختلف گشت زنی می‌کنند و معمولاً برای آنها پرونده تشکیل می‌دهند. نیازهای کودکان و خانواده‌هایشان را شناسایی و به آنها خدمات لازم را ارائه می‌دهند. این سازمان‌ها به منظور بازداشتن کودکان از ترک تحصیل، در مسائل آموزشی و فرهنگی از آنها پشتیبانی می‌کنند و با برگزاری کلاس‌های فرهنگی-هنری و کمک آموزشی رویکردهای توانمندسازی و کمک درسی را دنبال می‌کنند. علاوه بر این کلاس‌ها، کارگاه‌های مشاوره‌ای برای کودکان و خانواده‌ها به خصوص مادرانشان برگزار می‌کنند. همچنین خدمات بهداشتی و درمانی نیز به آنها ارائه می‌شود.
برخی انجمن‌ها نیز تخصصی‌تر فعالیت کرده و صرفاً در یکی از این بخش‌ها فعالیت می‌کنند.
منبع : www.imna.ir
