10 مهارت مهم که باید در سنین مختلف به کودکان آموزش داد
مهارت به چه معناست؟
طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، مهارت عبارت است از «توانایی رفتار سازگارانه و مثبت که افراد را قادر می‌سازد تا به طور موثر با خواسته‌ها و چالش‌های زندگی روزمره برخورد کنند.»
همچنین تعریف یونیسف از مهارت این گونه است که «یک رویکرد تغییر رفتار یا توسعه رفتار که برای رسیدگی به تعادل سه حوزه دانش، نگرش و مهارت طراحی شده است.»
مهارت‌های ده‌گانه مورد نیاز کودکان
1- مهارت تصمیم گیری
تصمیم گیری یکی از اولین و مهم‌ترین توانایی از دسته مهارت‌های ده‌گانه است که کودک نیاز دارد آموزش ببیند. همانطور که می‌دانید، یک تصمیم اشتباه می‌تواند چندین جنبه از زندگی را تحت شعاع قرار دهد، همانطور که یک تصمیم درست می‌تواند فرد را به دستاوردهای بزرگی برساند.
زمانی که فرد در موقعیت مهمی از تصمیم گیری قرار می‌گیرد، علاوه بر اینکه باید احساسات خود را مدیریت و کنترل نماید، باید جسارت و ریسک تغییر شرایط موجود را نیز داشته باشد. به همین خاطر کودک نیاز است تا این مهارت را همراه با آزمون و خطا بیاموزد تا نقاط ضعف و قوت خود را بشناسد و بداند که کدام احساس در زمان تصمیم گیری بر او غالب است.
2-مهارت تفکر خلاق
مهارت تفکر خلاق مکمل مهارت تصمیم گیری است. این مهارت به فرد کمک می‌کند تا در مورد مسائل با نگاه منحصر به فرد خود بیاندیشد. با بهره گیری از مهارت تفکر خلاق، فرد با برقراری ارتباط میان تجربیات گذشته و اتفاقات کنونی، می‌تواند به یک راه حل نوین برسد. تفکر خلاق قادر است فرد را در برابر افکار جدید انعطاف پذیرتر کرده و در نهایت منجر به پیشرفت او شود.
3- مهارت حل مسئله
مهارت حل مسئله از آن دسته مهارت‌هایی است که متاسفانه بسیاری از بزرگسالان نیز فاقد آن هستند. افرادی که توانایی حل مسئله ضعیفی دارند، اغلب از احساس ناکارآمدی و اعتماد به نفس ضعیف نیز شکایت می‌کنند؛ به همین خاطر مشکلات فرد حل نشده باقی مانده و ممکن است فرد در بزرگسالی برای رهایی از آن‌ها به راه‌های ناسالم روی آورد.
4- مهارت تفکر انتقادی
تفکر انتقادی زمانی رخ می‌دهد که کودک از دانش و تجربیات موجود خود و همچنین بهره گیری از مهارت حل مسئله، برای انجام کارهایی مانند توضیح اتفاقات، نظردهی، ارزیابی، پیش بینی آینده و درک دیدگاه دیگران استفاده کند. البته تفکر انتقادی به طور طبیعی در انسان وجود ندارد و باید به وسیله آزمون و خطا آن را پرورش داد. این مهارت به فرد کمک می‌کند تا با استدلال و منطق به قضاوت مسائل بنشیند.
5-مهارت توانایی مقابله با استرس
استرس واکنش طبیعی بدن در هنگام رویارویی با اتفاقات ناگهانی زندگی است که در واقع برای بقای انسان ضروری به نظر می‌رسد. اگر استرس را نتوانیم به خوبی مدیریت و کنترل کنیم، می‌تواند تهدیدی جدی برای سلامت جسم و روان افراد باشد. کودکان باید یاد بگیرند که در شرایط استرس زا، چگونه برخورد کنند. همچنین باید بیاموزند که چگونه از نظر عاطفی از خود مراقبت کنند و چگونه مشکلات را به درستی پشت سر بگذرانند.
6- مهارت همدلی
همدلی به معنای شناخت احساسات دیگران و توجه به نظرات آن‌ها به منظور کمک یا درک موقعیتی است که در آن قرار دارند. افرادی که توانایی همدلی خوبی دارند، از موقعیت اجتماعی بالاتری برخوردار هستند. برای آموزش این مهارت به کودک، باید او را تشویق کنید تا به مشکلات از دیدگاه دیگران نگاه کند. به عنوان مثال فرض کنید کودک نزد شما آمده و از دوستانش به شما شکایت می‌کند، شما باید به او بگویید که از دیدگاه دوستش فکر کند تا بتواند در حل مشکل موفق و درست عمل کند.
7- مهارت خودآگاهی
خودآگاهی به معنای شناخت کلی ویژگی‌ها و خصوصیات فرد است. این مهارت به فرد کمک می‌کند تا نقاط ضعف و قوت خود را بشناسد و با توجه به آن‌ها تصمیم بگیرد. خودآگاهی از این نظر اهمیت دارد که در هنگام مشکلات، فرد بتواند به خوبی احساسات خود را مدیریت کند و تصمیمات منطقی بگیرد تا ضرر را به حداقل برساند. همچنین این مهارت نقش بسیار پررنگی در افزایش اعتماد به نفس و کاهش افکار منفی ایفا می‌کند.
8- مهارت روابط بین فردی
انسان موجودی اجتماعی ست که نیاز دارد همواره با دیگران در ارتباط باشد. روابط فردی و اجتماعی در واقع تامین کننده نیاز فرد بوده و برای سلامت روان او بسیار ضروری است. مهارت برقراری روابط بین فردی همچنین تاثیر مستقیمی بر اعتماد به نفس کودک داشته و به او در سازگار شدن با محیط‌های جدید و همسالان کمک می‌کند.
9- مهارت برقراری ارتباط موثر
رفتارهایی مانند نحوه مهربانی و احترام نسبت به دیگران، بخشیدن اشتباهات دیگران و برقراری ارتباط موثر با افراد برای کودکان بسیار ضروری است. برای پرورش این مهارت در کودک می‌توانید با او در مورد انواع مختلف روابط مانند روابط عاشقانه، دوستانه و روابط خانوادگی صحبت کنید و آن‌ها را در فعالیت‌هایی با همکاری و کار تیمی همانند جلسات ورزشی یا باشگاه ترغیب کنید.
10-مهارت توانایی سازگاری
انعطاف پذیری، سازگاری یا تنظیم‌پذیری از ضروریاتی است که هر والدی باید به کودک خود آموزش دهد. برای اینکه فرزند خود را با این مهارت آشنا کنید، سعی کنید همیشه در هنگام سختی‌ها به کمک او نشتابید و گاهی اجازه دهید تا کودک خودش مشکلاتش را حل کند. اگر فرزند شما بتواند با مشکلات روبرو شود، می‌تواند به خوبی با مشکلات زندگی آینده نیز سازگار گردد.
