وارونگی هوا چیست؟
وارونگی هوا یا وارونگی گرمایی که در اصطلاح علمی به آن Inversion گفته می شود، پدیده ای است که در آن برخلاف حالت طبیعی با افزایش ارتفاع، دما نیز افزایش پیدا می کند حال آنکه معمولا در ارتفاعات شاهد کاهش دما باید باشیم. در چنین وضعیتی درجه حرارت بخش های پایینی جو کمتر از طبقات فوقانی شده و در نتیجه به تدریج لایه های گسترده ای از دود و سایر آلاینده ها هوای مناطق اطراف را در برمی گیرد.
وارونگی دما چه تاثیری بر آلودگی هوا دارد؟
در شرایط وارونگی، هوای گرم در لایه‌های بالاتر و هوای سرد در لایه‌های پایین‌تر قرار می‌گیرد و چون هوای سرد سنگین‌تر است، به صورت آرام و ساکن در جای خود باقی می‌ماند برای تشخیص این حالت، کافی است به خروجی د‌ود‌کش‌های بلند توجه شود، اگر دود خروجی د‌ود‌کش کارخانه‌ها یا کارگاه‌ها پس از اند‌کی ارتفاع به موازات زمین در هوا پخش شوند نشانه شکل‌گیری پدیده وارونگی است، چون دود پس از خروج از د‌ود‌کش ابتد‌ا سرد شده و پس از هم دما شد‌ن با محیط در برخورد با لایه گرم‌تر فوقانی خود متوقف می‌شود، اما اگر دود به حرکت صعود‌ی خود ادامه دهد، هوا ناپاید‌ار بود‌ه و چینش د‌مای هوا هم د‌ارای روال معمول خود بود‌ه و وارونه نشد‌ه است.
بنابراین در شرایط وارونگی، جو زمین عملا به‌طور مجازی د‌ارای سرپوشی از هوای گرم می‌گرد‌د که در مقایسه با هوای لایه‌های زیرین سبک‌تر بود‌ه و لذا به هوا در لایه‌های سرد پایین‌تر امکان عبور و صعود به لایه‌های گرم بالاتر را نمی‌د‌هد. همچنان که گفته شد، پدیده وارونگی به‌طور معمول در ناحیه وسیعی در شرایط سکون هوا شکل می‌گیرد.
بنابراین اگر در چنین شرایطی خودروها و کارخانه‌ها در منطقه‌ای تولید دود و آلودگی کنند، این آلود‌گی‌ها امکان خروج ند‌اشته و در لایه‌ای از هوا محبوس می‌ماند و تا زمان وزش باد بر روی هم انباشته می‌گرد‌ند.
در شهرهای بزرگ حجم عظیم آلودگی در اند‌ک زمانی به تراکم مشهود و قابل رویت می‌رسند و اصطلاحا از مرزهای هوای قابل استنشاق عبور کرد‌ه و شرایط خطرناک را ایجاد می‌کنند. در د‌اخل د‌ره‌ها و نواحی کوهستانی وارونگی سریع‌تر و شد‌ید‌تر به تراکم آلودگی می‌انجامد.
عوارض آلودگی هوا بر سلامتی کودکان
مواد مضر موجود در هوای آلوده در مواردی به بروز آلرژی های شدید در بینی منجر می شود که این موضوع به اختلالات تنفسی طی شبانه روز دامن می زند و ممکن است اثرات بدی روی کیفیت خواب و سلامت کودک بگذارد.
استنشاق برخی از این آلاینده ها آثار کوتاه مدت دارد و به سرعت خود را نشان می دهد و عوارض برخی از آنها اثرات بلند مدت دارد که با گذشت زمان عواقبش آشکار می شود، مثلا وقتی ریزگردها در هوا افزایش می یابد، آثار کوتاه مدتی بر سیستم تنفس کودکان می گذارد که غالبا سبب تشدید آلرژی های تنفسی به ویژه در کودکان مبتلا به آسم می شود و می تواند با حملات آسم همراه باشد.
مواد مضر موجود در هوای آلوده در مواردی به بروز آلرژی های شدید در بینی منجر می شود که این موضوع به اختلالات تنفسی طی شبانه روز دامن می زند و ممکن است اثرات بدی روی کیفیت خواب و سلامت کودک بگذارد.
در روزهایی که به علت آلودگی هوا از سوی سازمان های مسئول، مدارس و مهدهای کودک تعطیل اعلام می شود، کودکان آسیب پذیر که بیشتر شیرخواران و کودکان زیر پنج سال هستند، به هیچ وجه نباید از منزل خارج شوند و در معرض هوای آلوده قرار بگیرند.
نتایج نامطلوب آلودگی هوا بر روی سلامت شهروندان پس از چند موردی که در نیمه اول قرن گذشته به ثبت رسیدند به شدت مورد ملاحظه قرار گرفتند. از این موارد می‌توان به آلودگی بسیار وخیم سال 1952 لندن اشاره کرد که در ادامه آن بیش از 4000 مورد مرگ و بیش از 2000 مورد بستری در بیمارستان به دلیل بیماری‌های دستگاه تنفسی به ثبت رسید.
در این آلودگی بزرگ، ذرات گرد و غبار و اکسید گوگرد مهمترین مواد آلاینده بودند، اما امروز تمرکز این مواد در جو بسیار پایین آمده است. اما این مواد همچنان می‌توانند برای سلامت جمعیت نگران‌کننده باشند.
در دو فصل تابستان و زمستان گازهایی که از اگزوز خودروها منتشر می‌شوند (منوکسیدکربن، دی‌اکسید نیتروژن، سرب، بنزن، ذرات گرد و غباری که از خودروها روی آسفالت را می‌پوشانند) همراه با آلاینده‌هایی که از رسوبات صنعتی تولید می‌شوند به شدت سلامت عمومی را به خطر می‌اندازند.
کودکان، سالمندان، بیماران قلبی، بیماران تنفسی و زنان باردار در مقولات با فاکتورهای خطر قرار می‌گیرند و بنابراین در روزهایی که سطح مواد آلاینده جوی از استاندارد بالاتر می‌رود باید از تردد در مراکز شهری خودداری کنند.
راهکار ضروری
انجمن ریه آمریکا در گزارشی نشان داد که با ایجاد ? تغییر اساسی در سیاستگذاری‌های دولت‌ها می‌توان هوایی را که در آن تنفس می‌کنیم پاک‌تر و سالم‌تر کرد.
این 5راهکار عبارتند از:
1ـ تمیز کردن نیروگاه‌های ترموالکتریک از کربن
2ـ تقویت مقررات کنترل اوزون هوا
3ـ تمیز کردن کشتی‌ها. کشتی‌ها و ناوهای باری و تمامی وسایط موتوری که در آب‌های دریا های دنیا در ترددند میزان بسیار زیادی مه دود منتشر می‌کنند. این مه دودها از اکسید نیتروژن، دی‌اکسید گوگرد، دی‌اکسیدکربن و فلزات سنگین و ذرات معلق تشکیل شده‌اند.
4ـ بهبود شبکه کنترل آلودگی هوا
5ـ به کارگیری مقرارت مناسب موجود که اغلب مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. در حقیقت در اجرای بسیاری از این مقررات، تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اقتصادی جای تصمیم گیری‌های علمی را گرفته‌اند و بنابراین به مقرراتی که برپایه دستاوردهای علمی برای مقابله با آلودگی هوا تنظیم شده‌اند احترام گذاشته نمی‌شود.
منبع :https://www.daneshchi.ir/
